نوای غم انگیز "مور" در لرستان پیچید/ آوای "چمری" در رثای یار

به گزارش خبرنگار مهر، بمناسبت سالگرد رحلت امام خمینی(ره) سوگواره استانی "مور" با حضور "مورخوانانی" از سراسر لرستان در محل پارک جنگلی شهرستان دلفان برگزار شد که با استقبال بی نظیر مردم مواجه شد.

2 هزار نفر با حضور در سوگواره "مور" در سوگ امام گریستند

سرپرست اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان دلفان در حاشیه این سوگواره در گفتگو با خبرنگار مهر در خرم آباد اظهار داشت: این سوگواره به صورت استانی در شهر نورآباد برگزار شد.

یوسف نوری زاده با اشاره به فراخوان داده شده برای ثبت نام "مور خوانان" در این سوگواره، بیان داشت: در پی فراخوان این برنامه بیش از 50 نفر از مورخوانان استان لرستان ثبت نام کردند که از این افراد 18 نفر به عنوان پیشکسوت برای اجرای برنامه انتخاب شدند.

وی با اشار به استقبال بی نظیر مردم از این سوگواره، عنوان کرد: نزدیک به دو هزار نفر از شهرستانهای مختلف لرستان از سوگواره "مور" استقبال کردند و با شنیدن آوای مور در سوگ امام خمینی(ره) گریستند.

سرپرست اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان دلفان با اشاره به حضور مورخوانانی از شهرستانهای دلفان، پلدختر، کوهدشت، الشتر، الیگودرز و ...، بیان داشت: در قالب این سوگواره ضمن برگزاری آئین "مورخوانی" با حضور کارشناسان ابعاد مختلف موسیقی مور نیز مورد بررسی قرار گرفت.

قدمت هفت هزار ساله آئین "مور" در لرستان

نوری زاده از سخنرانی "علی رضایی" پیرامون آئین سوگ مور در این سوگواره خبر داد و بیان داشت: همچنین در این مراسم ساز "چمری" به عنوان مقام موسیقی سوگ در لرستان نواخته شد.

وی تصریح کرد: محتوای متونی که به صورت "مور" در این سوگواره اجرا شد پیرامون صفات، خصوصیات و ابعاد شخصیتی بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی ایران بود.

سرپرست اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی شهرستان دلفان با یادآوری اینکه "هوره" و "مور" از نواهای سور و سوگ در مناطق لرنشین و لک نشین استانهای حاشیه زاگرس محسوب می شود، بیان داشت: البته میان این دو نوع آئین تفاوت هایی وجود دارد.

نوری زاده قدمت این آئین ها در لرستان را بیش از هفت هزار سال عنوان کرد و یادآور شد: "مور" آهنگی حزن انگیز است که در وصف عزیزترین افراد بیان می شود که با توجه به ارادت مردم لرستان به حضرت امام در سوگ این عزیز نیز اشعار مختلفی در قالب مور سروده شده است.

وی با بیان اینکه "مور" در لرستان به طور عمده به زبان "لکی" قرائت می شود، افزود: مور در استانهای مختلفی چون لرستان، کرمانشاه، کردستان و ایلام از جمله آئین های سوگ رایج است.

"مور" عمق حزن و اندوه زاگرس نشینان در رثای یار

بنابر این گزارش، آواز حامل کوله بار فرهنگی یک قوم است و مهمترین عناصر فرهنگی یک قوم را در خود جا داده و ذخیره کرده است. همان‌طور که نمی‌توان مردمی را یافت که زبانی نداشته باشند تصور قومی بدون موسیقی نیز ناممکن است. موسیقی و زبان چنان به هم تنیده‌اند که گویا با هم زاده شده‌اند.

در میان لک‌ها موسیقی یا ساز و آواز با زندگی این مردم همزاد است و با تار و پود وجودشان گره خورده است. گرچه در مورد موسیقی لکی پژوهش درخوری صورت نگرفته و منبع مکتوب مستندی وجود ندارد با این حال اطلاعاتی در مورد آن در دسترس است.

لک‌ها به طور عمده در غرب کشور و در مجاورت لرها و کردها زندگی می‌کنند، دو قومیتی که از نظر موسیقی جایگاه ویژه‌ای دارند و موسیقی در لحظات زندگی‌شان حضور دارد. از این حیث موسیقی لک‌ها می‌بایست، طبق فرآیند اشاعه، عناصر فرهنگی‌ از همسایگان خود گرفته و تأثیراتی بر آنها گذاشته باشد.

لک‌ها نگاه خاصی به مرگ دارند و دعوت کردن از آشنایان و اقوام فرد در حال مرگ و فراهم آوردن شرایطی آرام و جمعی جهت تسهیل مرگ برای فرد، بخشی از فرهنگ آنهاست.

در مراسم خاکسپاری مردم مناطق لک نشین نیز افراد زیادی شرکت می‌کنند. در این شرایط موسیقی نقش خاصی دارد و به اطرافیان متوفی کمک می‌کند تا راحت‌تر با غمشان کنار بیایند. خواندن "مور" با همراهی سرنا و دهل تسلی‌بخش غم مردمان لک است.

مور، آواز کهن حاشیه نشینان سیمره

مور از موسیقی‌های باستانی است که نمونه‌های آن را می‌توان در بین کردها و خصوصا در مناطق ایلام و کرمانشاه هم یافت. مور (مور آوردن) در بین لک‌ها در دو حالت استفاده می‌شود. هرگاه که دلتنگی و غم بر وجود یکی از آنها چیره شود به گوشه‌ای می‌روند و به مورخوانی می‌پردازند. زمانی هم که یکی از عزیزان فرد فوت کرده باشد داغ‌دیدگان و اغلب زنان به صورت گروهی به خواندن مور و وصف خصایص مرحوم می‌پردازند.

مور نوعی از موسیقی است که نهایت غم و اندوه را در آن می توان یافت و غمی بیش از آن را نمی توان متصور شد. این گنجینه ها قرنها طول کشیده تا شکل امروزی را بخود گرفته است.

مور از آوازهای کهن ریشه دار زاگرس نشینان است که خاستگاه آن را بایستی اطراف رود سیمره دانست. درون مایه مور کاملا حزین و اندوهناک است، سوزناکی آن هم در وصف مصیبت های بزرگ چون مرگ عزیزان، سرداران و بزرگان است.

"مور" رایج ترین آواز یا سرود در میان لک ها است. مور را با چندین ریتم و مقام موسیقایی می خوانند. این سرود ذاتا حزن انگیز و دلتنگ کننده بوده و با اشعار حماسی و عاطفی غمناکی خوانده می شود. لکها به گاه دلتنگی و غم و غصه های ژرف و نیز در سوگ عزیزانشان در مراسم سوگواری به مور پناه می برند و این آواز سوزناک را سر می دهند.

مور از هجران و فراق انسانها حکایت می کند

لک ها در مراسم رسمی سوگواری برای عزیزانشان و روی جنازه و قبر از دست رفتگان خود مور می خوانند. معمولا یک یا دو و گاهی چندین زن با هماهنگ کردن ریتم صدایشان با یکدیگر در رثای تازه در گذشته مور می خوانند و بقیه زنها گریه می کنند.

در برخی مناطق لک نشین از جمله برخی شهرستانهای لرستان علاوه بر زنها مردها نیز در مراسم سوگواری که از آن با عنوان "پٍرس" یاد می شود مور می خوانند.

در برخی کتب معتبر تاریخی ذکر شده است که لطفعلی خان زند مور را به زیبایی می خوانده است. مور از هجران و فراق انسانها حکایت می کند و انسان با شنیدن و خواندن آن دچار غم و اندوهی همراه با سرکشی و طغیان می شود.

اقبال باقری، منصور خان مینایی، غلام درگاهی، عینعلی تیموری، صفر برزونی ، خانمراد و نبی ضرونی چند تن از مور خوانهای سالهای اخیر مناطق لک نشین و لرستان بشمار می روند که صدایشان از طریق نوارهای کاست در همه جای منطقه شنیده می شود.

از مقام های مور می توان به کزه و لره اشاره کرد که انسان با شنیدن آنها حالتی غمگینانه و دلتنگ پیدا می کند.

و اینکه مردمان لر در عزای امام راحل سوگواره مور برگزار می کنن، حکایت از غم بزرگ آنان در از دست دادن این عزیز است که هر ساله برگزار می شود.